Δύο νέα επτάχορδα προπολεμικά μπουζούκια, βασισμένα σε μοντέλο του Αναστάσιου Σταθόπουλου, των αρχών του αιώνα. Το αρχικό όργανο από το οποίο αναδημιούργησα το μοντέλο, κατασκευασμένο στην Νέα Υόρκη το 1910, το επισκεύασα πριν από 14 χρόνια και μπορείτε να το δείτε σε παλαιότερη ανάρτηση στο blog.
Για το ηχείο αυτού του οργάνου χρησιμοποίησα σγουρή πουπίγκα. Το περίγραμμα της πεναριάς καθώς και το σχέδιο της ροζέτας προέρχονται από το αρχικό όργανο, με πρωτότυπο σχεδιασμό φιγούρας ιστιοφόρου από όστρακο στην πεναριά και σκαλίσματος της ροζέτας. Η ξύλινη χορδιέρα με όστρακο και κόκκαλο σχεδιάστηκε επίσης για τα δύο αυτά όργανα.
Για το ηχείο αυτού του οργάνου χρησιμοποίησα ινδικό παλίσανδρο. Στην πεναριά, το αρχικό σχέδιο του Α.Σταθόπουλου, από πλαστική ύλη, ξαναδουλεύτηκε και κατασκευάστηκε από λευκό και πράσινο όστρακο.
Ο Ταμπουράς του Φώτου Τζαβέλλα, φτιαγμένος στα τέλη του 18 αιώνα, είναι το παλαιότερο γνωστό μέχρι στιγμής μουσικό όργανο της νεότερης Ελληνικής ιστορίας. Εκτός της μεγάλης ιστορικής του αξίας, αποτελεί επίσης και σημαντική πηγή εθνομουσικολογικών πληροφοριών για την κατασκευή και την χρήση των οργάνων της εποχής.
Βρέθηκε στο εργαστήρι μου το 2017 προκειμένου να γίνουν όλες οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 2020. Εκτέθηκε για έναν περίπου χρόνο στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στα πλαίσια των εκδηλώσεων για την συμπλήρωση 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
Η συντήρηση του οργάνου καθώς και όλα τα κατασκευαστικά, ιστορικά και μουσικολογικά στοιχεία θα αποτελέσουν το θέμα σχετικού βιβλίου που ετοιμάζουμε με τον φίλο Δημήτρη Σταθακόπουλο και την συμβολή του Κώστα Τζαβέλλα.
Από το καλοκαίρι, ξεκίνησα και την κατασκευή αντίγραφου, ακολουθώντας πιστά την τεχνική και τα υλικά της αρχικής κατασκευής.
Το αντίγραφο βρίσκεται στα τελευταία κατασκευαστικά στάδια.
Θα ακολουθήσουν περισσότερες εικόνες, μετά την ολοκλήρωσή του. Παρακάτω, κάποια ενδεικτικά στιγμιότυπα από την κατασκευή.
Ένα μεγάλο κομμάτι παλιάς μουριάς επιλέχτηκε για την κατασκευή του ηχείου.
Εξωτερική διαμόρφωση.
Σκάψιμο του ηχείου
Κατασκευή περιμετρικού διάκοσμου, με ψηφίδες από κόκκαλο.
Πολύ παλιό και μικρό σε μέγεθος λαούτο του Εμμανουήλ Κοπελιάδη, με εβένινο ηχείο και κολάντζα με εγχάρακτο σχέδιο. Μία από τις δυσκολότερες επισκευές που πέρασαν από τα χέρια μου.
Το όργανο μου έφθασε με αποκολλημένο το μπράτσο και τον τάκο του από το ηχείο και πολλά ανοίγματα και ελλείμματα στο σκάφος και το καπάκι του. Η ταστιέρα είχε αφαιρεθεί με …πριονοκορδέλα!
Κολλήθηκαν πρόχειρα τα ανοίγματα του σκάφους για να αφαιρεθεί το καπάκι. Αφαιρέθηκε επίσης ο κατεστραμμένος τάκος.
Αφού κολλήθηκαν τα ανοίγματα του σκάφους, κατασκευάστηκε , προσαρμόστηκε με τη βοήθεια καρμπόν και τοποθετήθηκε νέος τάκος.
Καθαρίστηκε η ετικέτα του κατασκευαστή και κατόπιν ενισχύθηκε και χαρτώθηκε εσωτερικά το σκάφος.
Κολλήθηκε, συμπληρώθηκε, ξαναχαράχτηκε και στοκαρίστηκε η κολάντζα.
Η προβολή του μπράτσου στον τάκο παρουσίαζε μεγάλη κινητικότητα. Αφαιρέθηκε και προσαρμόστηκε νέο ξύλο. Προστέθηκε επίσης ξύλο στο επάνω μέρος του μπράτσου, ώστε να επανέλθει στο αρχικό του πάχος.
Καθαρίστηκε εσωτερικά το καπάκι και κολλήθηκαν όλα τα χαλαρά μέρη.
Συμπληρώθηκε το επάνω, κατεστραμμένο τμήμα του καπακιού.
Η περιμετρική επιφάνεια κόλλησης του καπακιού ήταν εντελώς κατεστραμμένη. Έγινε ολική ανάπλαση και τοποθετήθηκαν ενισχύσεις στα ανοίγματα του καπακιού.
Επισκευή και χρύσωμα ροζέτας και ανάπλαση περιμετρικού διάκοσμου.
Σκάφος, μπράτσο και καπάκι έτοιμα για την τελική συναρμολόγηση. Ανασύσταση του περιμετρικού διάκοσμου του καπακιού.
Τοποθέτηση νέας ταστιέρας και κατασκευή διακοσμητικού σχεδίου στο τελείωμα του σκάφους ώστε να καλυφθούν τα ελλείμματα από τις ντούγες.
Κατασκευή διακοσμητικών «κουμπιών» και τοποθέτηση σταθερών τάστων, από έβενο.
Το όργανο έχει αποκατασταθεί και μετά από πολλά χρόνια μπορούμε να ξανακούσουμε τον ήχο του!
Ένα νέο εξάχορδο μπουζούκι που πρόσφατα ολοκληρώθηκε.
Έχει έντονη τσάκιση στο καπάκι του στην περιοχή του καβαλάρη και μήκος χορδής 70 εκατοστά.
Ο διάκοσμος του καπακιού, από ταρταρούγα, ξύλο και όστρακο.
Για την κατασκευή του σκάφους έγινε συνδυασμός παλίσανδρου Βραζιλίας (jacaranda) για τις ντούγες και παλίσσανδρου Μαδαγασκάρης για την κολάντζα και τα μικρά πλαϊνά.
Λεπτομέρεια της σταθερής χορδιέρας από παλίσανδρο Βραζιλίας και λευκό όστρακο.
Η κεφαλή ( καράολο).
Προσχέδιο της πεναριάς.
Η κατασκευή της πεναριάς από ταρταρούγα, σε εξέλιξη.
Δεν επιδιώκω πάντα να χρησιμοποιώ εξεζητημένα υλικά. Όταν αυτό συμβαίνει, προσπαθώ να κρατώ το μέτρο και τις αδρές γραμμές της οργανοποιείας μου. Το ηχείο είναι εσωτερικά ντυμένο με φύλλο χρυσού. Για το διάκοσμο χρησιμοποιήθηκε ταρταρούγα, ασήμι, όστρακο, έβενος και κόκκαλο μαμούθ.Κλειδιά Weverly σκαλιστά, επίχρυσα. Το μπράτσο εσωτερικά ενισχυμένο με carbon fiber.Σκάφος από 21 σκαλιστές ντούγες σγουρού σφένδαμου.Η ένωση του μπράτσου με το σκάφος.Χορδιέρα επίχρυση, σκαλιστή με μονόγραμμα.Ο σχεδιασμός της κεντρικής φιγούρας.Η κατασκευή της.
Το επάνω τμήμα της σταθερής χορδιέρας πριν την τοποθέτηση.
Το βίντεο αυτό, αποτελεί απόσπασμα από το πεντάλεπτο βίντεο που γυρίστηκε πρόσφατα γιά να συνοδεύσει το φάκελο με την πρόταση γιά την αναγνώριση από την UNESKO των τεσσάρων οργάνων ( τρίχορδο-τετράχορδο μπουζούκι, τζουράς, μπαγλαμάς ) ως διακριτό ελληνικό πολιτιστικό προΐόν.
Ακολουθούν μερικές ακόμη κατασκευαστικές λεπτομέρειες και εικόνες από το ολοκληρωμένο όργανο.
Χαρακτηριστικό των οργάνων αυτής της εποχής ήταν η ένωση μπράτσου-κλειδοθέσιου (καράολου) με προσαρμογή σχήματος V (V joint). Αυτή η προσαρμογή, είναι ορατή μόνο από το πίσω μέρος, καθώς από εμπρός είναι καλυμμένη με λεπτό κομμάτι ίδιου ξύλου με το καράολο .
Μοντάρισμα του κεντρικού μοτίβου της ξύλινης φιγούρας.
Λεπτομέρεια του καπακιού .
Η φιγούρα είναι διαφορετική από αυτή του αρχικού οργάνου , γιατί όπως φαίνεται και από τη φωτογραφία, δεν ηταν λειτουργική. Σχεδίασα μία συμμετρική φιγούρα, όπως συνηθίζονταν στα μπουζούκια αυτής της εποχής.Το μοτίβο δανείστικα από μαντολίνο του Δ.Μούρτζινου, του 1910.
Το όργανο έχει ολοκληρωθεί.
Όπως ήταν αναμενόμενο ο ήχος είναι ανάλογος αυτού, των μπουζουκιών των προπολεμικών ηχογρχφήσεων του ρεμπέτικου.
Ισάριθμες φωτοτυπίες με τα »πατώματα» του καλουπιού, κολλώνται σε κάθε »πάτωμα» ξεχωριστά, για να ξεγυριστεί στη συνέχεια, σύμφωνα με την υψομετρική του τομή.
Ξεγύρισμα ενός »πατώματος», με τη σέγα.
Έχουν κολληθεί τα »πατώματα» μεταξύ τους. Η πρώτη μορφή του καλουπιού , με σκαλοπάτια, είναι έτοιμη.
Ενδιάμεση φάση της επεξεργασίας του καλουπιού.
Το καλούπι είναι πλέον έτοιμο, για να αρχίσει η κατασκευή του σκάφους.
ΝΙΚΟΣ ΦΡΟΝΙΜΟΠΟΥΛΟΣ 