ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ, 2016

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Εξάχορδο , προπολεμικό μπουζούκι με σκαλιστές ντούγες.

Φωτογραφίες : Έσπερος Φρονιμόπουλος

ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ

Τρείς παραλλαγές προπολεμικού μοντέλου μπουζουκιού,

του περίφημου κατασκευαστή Κωσταντή Γκέλη.

 

 

Τα ηχεία τους είναι κατασκευασμένα από παλίσσανδρο – κελεμπέκι, καρυδιά σκαλιστή και καρυδιά -κελεμπέκι.

Βρίσκονται στην τελική φάση κατασκευής, πριν το βερνίκι.

Λεπτομέρεια από το όργανο με τη σκαλιστή καρυδιά.

Θα ολοκληρωθεί, με  φιλετάρισμα της κολάντζας και χειροποίητη χορδιέρα.

ΛΕΟΝΤΟΚΕΦΑΛΗ

  Στην παραδοσιακή κατασκευή του λαούτου,  συνηθίζεται ο μάστορας να στολίζει την άκρη του κλειδοθέσιου (καράολου) με ξυλόγλυπτη λεοντοκεφαλή. Τα μικρά αυτά γλυπτά, συνήθως βαμένα με χρυσομπογιά, αποτελούν δείγματα λαΐκής μικρογλυπτικής, που θυμίζουν περισσότερο κεφάλι λέαινας και σκύλου παρά λιονταριού. Στο τελευταίο μου, υπό κατασκευήν λαούτο, προσπάθησα να φτιάξω μία περισσότερο ρεαλιστική αν και σχημοτοποιημένη λεοντοκεφαλή που να θυμίζει αντίστοιχα γλυπτά αναγεννησιακών μουσικών οργάνων.

 

 Το τελικό αποτέλεσμα , σε δύο όψεις.

Σκάλισμα της χαίτης του λιονταριού.

Ολοκληρωμένο, πριν την τοποθέτηση. Έχει γίνει ελαφρός εμποτισμός.

 Μετά από ένα  ελαφρό βερνίκι,  γίνεται η σκίαση του βάθους, με λεπτό πινελάκι.

Η φωτογράφηση έγινε από τον Έσπερο Φρονιμόπουλο.

ΟΚΤΑΧΟΡΔΟ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ, 2015

Οκτάχορδο μπουζούκι με σκαλιστές ντούγες, που πρόσφατα ολοκληρώθηκε.

Το σκάφος είναι κατασκευασμένο από παλίσσανδρο, το καπάκι από ελβετικό έλατο και το μπράτσο από μαόνι.

Ολα τα διακοσμητικά στοιχεία του οργάνου είναι προσωπικού  σχεδιασμού και κατασκευής.

ΜΑΝΤΟΛΙΝΟ ΔΗΜ. ΜΟΥΡΤΖΙΝΟΥ, 1910

    Σε αυτήν την κατάσταση έφτασε στα χέρια μου αυτό το εξαίρετο δείγμα της δουλειάς του διασημότερου Έλληνα οργανοποιού του Μεσοπολέμου, του Δημήτριου Μούρτζινου. Ένα μαντολίνο του 1910, που εκτός από τις βαριές ζημιές που είχε πάθει στην μακρόχρονη ζωή του, είχε υποστεί επί πλέον και κάποιες αποτυχημένες και καταστροφικές επισκευαστικές απόπειρες.  Ήταν δύσκολη η απόφαση να προχωρήσω στη συντήρησή του, που διάρκεσε ένα σχεδόν χρόνο! Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση του, συντηρημένου πλέον, οργάνου. Θα παρουσιάσω παρακάτω μόνο κάποιες από τις κυριότερες φάσεις της εργασίας , καθώς ολόκληρη η διαδικασία της συντήρησης και η φωτογραφική αποτύπωσή της  είναι αρκετά εκτεταμένη.

ΚΑΠΑΚΙ

Το καπάκι, μόλις έχει αφαιρεθεί.

Ιδιόχειρη υπογραφή του Μούρτζινου , με χρονολογία, στο εσωτερικό του καπακιού.

Νέα καμάρια, που έχουν κοπεί στο σχήμα και τις διαστάσεις των αρχικών.

Κόλληση ενός νέου καμαριού.

Το καπάκι έχει ενισχυθεί εσωτερικά και είναι έτοιμο για επανατοποθέτηση.

ΣΚΑΦΟΣ

Ανασύσταση σκάφους (τελική φάση).

Η ταμπέλα του Μούρτζινου και αντίγραφο, πάνω στο οποίο θα μονταριστεί ώστε να αποκατασταθεί το κατεστραμμένο μέρος της.

Εσωτερικο δέσιμο και τοποθέτηση ενισχύσεων.

 ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΚΑΠΑΚΙΟΥ

Φιλετάρισμα ηχητικής τρύπας.

Κοπή διακοσμητικών στοιχείων από όστρακο, γιά αντικατάσταση όσων λείπουν.

Τοποθέτηση στοιχείων.

     

Σταδιακή επανασύσταση κατεστραμένου τμήματος της φιγούρας.

Χάραξη όστρακου.

Στοκάρισμα.

Εξωτερικό φιλετάρισμα καπακιού.

ΚΛΕΙΔΙΑ

Καθαρισμός και λίπανση των κλειδιών. Κατασκευάζονται από κόκκαλο και τοποθετούνται τα μπουτόν που έλειπαν.

ΜΠΡΑΤΣΟ – ΤΑΣΤΙΕΡΑ

Το παλιό μπράτσο έχει καταστραφεί από κακή επανατοποθέτηση και έχει αντικατασταθεί. Η κεφαλή προσαρμόζεται επάνω του με τον αρχικό τρόπο και στη συνέχεια, επενδύεται εξωτερικά, με καπλαμά.

Η νέα ταστιέρα έτοιμη να τοποθετηθεί.

ΟΡΓΑΝΟ ΚΑΙ ΗΧΟΣ – video

http://www.youtube.com/watch?v=g7TyjZlVeeo Το νέο όργανο, στα χέρια του Θανάση Πολυκανδριώτη.

Το βίντεο αυτό, αποτελεί απόσπασμα από το πεντάλεπτο βίντεο που γυρίστηκε πρόσφατα γιά να συνοδεύσει το φάκελο με την πρόταση γιά την αναγνώριση από την UNESKO των τεσσάρων οργάνων ( τρίχορδο-τετράχορδο μπουζούκι, τζουράς, μπαγλαμάς ) ως διακριτό ελληνικό πολιτιστικό προΐόν.

ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΟΥΖΟΥΚΙΟΥ ΚΩΣΤΑΝΤΗ ΓΚΕΛΗ

Ακολουθούν μερικές ακόμη  κατασκευαστικές λεπτομέρειες και εικόνες από το ολοκληρωμένο όργανο.

 

Χαρακτηριστικό των οργάνων αυτής της εποχής ήταν η ένωση μπράτσου-κλειδοθέσιου (καράολου) με προσαρμογή σχήματος V (V joint). Αυτή η προσαρμογή, είναι ορατή μόνο από το πίσω μέρος, καθώς από εμπρός είναι καλυμμένη με λεπτό κομμάτι ίδιου ξύλου με το καράολο .

Μοντάρισμα του κεντρικού μοτίβου της ξύλινης φιγούρας.

Λεπτομέρεια του καπακιού .

Η φιγούρα είναι διαφορετική από αυτή του αρχικού οργάνου , γιατί όπως φαίνεται και από τη φωτογραφία, δεν ηταν λειτουργική. Σχεδίασα μία συμμετρική φιγούρα, όπως συνηθίζονταν στα μπουζούκια αυτής της εποχής.Το μοτίβο δανείστικα από μαντολίνο του Δ.Μούρτζινου, του 1910.

Το όργανο έχει ολοκληρωθεί.

Όπως ήταν αναμενόμενο ο ήχος είναι ανάλογος αυτού, των μπουζουκιών των προπολεμικών ηχογρχφήσεων του ρεμπέτικου.

Σύντομα, θα ακολουθήσει και ηχητικό δείγμα.

ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΤΡΥΠΑ -Διακοσμητικά

 

Το σχέδιο της ροζέτας έχει κολληθεί πάνω στο ξύλο και έχουν ανοίξει οι απαραίτητες τρύπες, γιά να γίνει στη συνέχεια το κόψιμο της ροζέτας.

 

 

Η ροζέτα κόβεται με λεπτή σέγα χειρός.

Η ροζέτα έχει κοπεί και σκαλιστεί στην εξωτερική της όψη.

Χρύσωμα της ροζέτας.

Έχει ανοίξει το λούκι και είναι έτοιμο να τοποθετηθεί το τριπλό, εξωτερικό φιλέτο.

Λύγισμα και προσυναρμολόγιση των εσωτερικών φιλέτων.

Κόλληση εσωτερικού φιλέτου.

Ολοκληρωμένη διακόσμηση της ακουστικής τρύπας.

Κρατήθηκε, αφού πρώτα ξανασχεδιάστηκε, το αρχικό σχέδιο της φιγούρας του σωζόμενου οργάνου.

Υπάρχουν , περιπλεγμένα διακοσμητικά, τα αρχικά του Κωσταντή Γκέλη ( Γ, Κ ) , σε πλάγια ανάγνωση !

ΚΑΠΑΚΙ

Χαρακτηριστικό των μπουζουκιών αυτής, της πρώτης περιόδου, είναι η τσάκιση του καπακιού στο σημείο που βρίσκεται ακριβώς πίσω από τον καβαλάρη.

Τεχνική δανεισμένη απ`ευθείας από την κατασκευή του μαντολίνου, δημιουργεί δύο επίπεδα στο καπάκι του οργάνου και αυξάνει τη γωνία που σχηματίζουν οι χορδές επάνω στον καβαλάρη του.

Η τσλακιση γίνεται πριν κολλήσουν τα δύο τμήματα του καπακιού, στο καθένα χωριστά.

Γίνεται σύγκριση των δύο τμημάτων ώστε, να βεβαιωθούμε ότι έχουν τσακίσει και τα δύο στο ίδιο επίπεδο.

Τα δύο τμήματα προσαρμόζονται και συγκολλώνται.

Η διαφορά του πίσω επιπέδου, από την προέκταση του εμπρός.

Σχεδιάζονται και κολλώνται οι εσωτερικές ενισχύσεις (καμάρια).

Το καπάκι, έτοιμο να τοποθετηθεί στο σκάφος του οργάνου.

Στην επόμενη ανάρτηση, η κατασκευή της ροζέτας και των διακοσμητικών της ακουστικής τρύπας.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΚΑΦΟΥΣ

ΕΤο καλούπι, έχει περαστεί εξωτερικά με υγρό σαπούνι. Είναι έτοιμος και ο τάκος, γιά να αρχίσει στη συνέχεια η κατασκευή του ηχείου.   Αρχικά τοποθετείται η πρώτη ντούγα, η »μάνα», και κατόπιν μία-μία οι υπόλοιπες. Ακολουθεί το κόλλημα της κολάντζας.    Το σκάφος έχει αφαιρεθεί από το καλούπι και καθαρίζεται εσωτερικά, με εργαλεία χειρός (ξύστρες). Ακολουθεί εσωτερικός εμποτισμός.

Εσωτερικό »δέσιμο» του σκάφους με τον παλιό, παραδοσιακό τρόπο.

Πρώτα κολλιώνται κάθετα τρείς λωρίδες υφάσματος και κατόπιν, επάνω από τις ενώσεις από τις ντούγες, λωρίδες χαρτιού.

Είναι ο σωστότερος, αλλά παράλληλα  και πλέον χρονοβόρος, τρόπος »δεσίματος». Έχει επίσης κολληθεί και ο πίσω τάκος, καθώς και η ετικέτα του κατασκευαστή.

Εξωτερική όψη του έτοιμου ηχείου του οργάνου.

Στην κατασκευή του, χρησιμοποιήθηκε ξύλο παλιάς καρυδιάς και σγουρού σφένδαμου (κελεμπέκι).